اثر سطوح مختلف نیتروژن و محلول پاشی سیتوکینین بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم در شرایط تنش گرمای انتهای فصل در اهواز

به منظور مطالعه اثر سطوح مختلف نیتروژن و محلول پاشی هورمون سیتوکینین بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه گندم در شرایط بهینه و تنش گرمای پایان دوره، پژوهشی در سال زراعی 1390-1389 در مزرعه پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان انجام شد. این پژوهش در دو آزمایش مستقل هر یک به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. آزمایش اول کاشت گندم در تاریخ کاشت توصیه شده منطقه (اول آذر ماه) و آزمایش دوم، تاریخ کاشت دیر هنگام 30 دی ماه بود. در هر آزمایش، ترکیب های مختلف چهار سطح نیتروژن (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و سه سطح محلول پاشی هورمون سیتوکینین (صفر، 50 و 100 میکرومولار) مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در هر دو شرایط بهینه و تنش گرمای انتهای فصل، افزایش سطوح نیتروژن عملکرد دانه را (به ترتیب 1/5652 و 7/3874 کیلوگرم در هکتار) به طور معنی داری در سطح احتمال یک درصد افزایش داد. هم چنین اثر نیتروژن بر عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد سنبلک در سنبله و تعداد دانه در سنبله در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود، اما بر وزن هزار دانه اثر معنی دار نشان نداد. سیتوکینین در شرایط بهینه باعث افزایش معنی دار در سطح احتمال یک درصد عملکرد دانه (7/4856 کیلوگرم در هکتار) و وزن هزار دانه (41 گرم) گردید و در شرایط تنش فقط بر وزن هزار دانه (30/2 گرم) در سطح احتمال یک درصد اثر معنی دار بر جای گذاشت. اثر متقابل نیتروژن و سیتوکینین در هر دو شرایط تاریخ کاشت توصیه شده و تاریخ کاشت با تأخیر (تنش) در سطح احتمال پنج درصد بر عملکرد دانه و در تاریخ کاشت توصیه شده بر وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار گردید. به طورکلی با کاربرد مقدار مناسب نیتروژن و محلول پاشی سیتوکینین در مناطق گرمسیر مانند اهواز، می توان اثر نامطلوب تنش گرمای انتهای فصل بر عملکرد گندم را تا حدودی کاهش داد.